Στο παρόν θα καταπιαστούμε με ένα θέμα που άπτεται της ανθρώπινης ψυχολογίας και παρακαλώ ιδιαίτερα τους αναγνώστες που τυγχάνει να έχουν επιστημονικές γνώσεις επί του θέματος, να τοποθετηθούν. Φυσικά οι δικές μου παρατηρήσεις στηρίζονται πέρα για πέρα σε εμπειρικές καταγραφές και για τούτο η αξιοπιστία τους ελέγχεται.
Παρατήρησα λοιπόν ότι οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν με αξιοθαύμαστη ευκολία οποιοδήποτε θετικό σχόλιο τους πεις για την εμφάνιση, εξυπνάδα, ομορφιά, υποτιθέμενη νεότητα, καλλιέργεια, πνεύμα κλπ ενώ από την άλλη δείχνουν αφάνταστα επιφυλακτικοί και ίσως και εχθρικοί απέναντι σε ένα αρνητικό σχόλιο αφορόν στους παραπάνω και άλλους ενδεχομένως τομείς.
Για τις ανάγκες του παρόντος θα ήθελα να αποσυνδέσουμε το βαθμό αποδοχής ενός σχολίου από την αλήθεια του περιέχοντος στο σχόλιο ισχυρισμό. Για παράδειγμα όταν κάποιος μου λέει ότι είμαι ηλίθια, δε με απασχολεί εν προκειμένω αν αυτή η πληροφορία είναι αληθής ή όχι αλλά αν εγώ θα τον πιστέψω ή όχι. Και τούτο διότι η «αλήθεια» είναι έτσι κι αλλιώς υποκειμενική κι επιπλέον σπουδαίο ρόλο παίζει και η αξιοπιστία του φέροντος την πληροφορία, αυτού δηλαδή που σχολιάζει.
Θα εμμείνουμε λοιπόν στην αντίδραση αυτού που δέχεται την πληροφορία, η οποία, κατά την άποψή μου, έχει την ακόλουθη φορά :
Α) θετικό σχόλιο – αποδοχή, θεώρηση του σχολίου ως αληθούς
Β) αρνητικό σχόλιο – μη αποδοχή, θεώρηση του σχολίου ως ψευδούς.
Τι συμβαίνει όμως και τείνουμε όλοι να πιστεύουμε τη θετική κριτική που μας κάνουν? Είναι άραγε κάποια αυθόρμητη και αυτόματη αντίδραση του οργανισμού μας, υπαγορευμένη από εντολές εγγεγραμμένες στα γονίδιά μας? Γιατί όταν λες σε κάποιον ότι είναι ωραίος, αρχίζει και κορδώνεται ενώ όταν του λες ότι είναι μαλάκας ούτε που του πάει απ το μυαλό ότι κάτι τέτοιο μπορεί και να ισχύει?
Θεωρώντας τα παραπάνω ως αξιωματικά αληθή, είναι προφανές ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το λόγο ως όπλο προς εξυπηρέτηση των σκοπών μας. Προς επίρρωση των ισχυρισμών μου έχω πολλά παραδείγματα να παραθέσω από την εργασιακή μου εμπειρία. Συγκεκριμένα, όταν έρχεται κάποιος πελάτης, ιδιαίτερα αν ανήκει στην κατηγορία των εξυπνάκηδων που επειδή έχουν διαβάσει κάποιο νομικό κείμενο σε μια εφημερίδα, νομίζουν πως έχουν γίνει και δικηγόροι, και μου λέει ότι έχω σκεφτεί το «τάδε» για την υπόθεσή μου, εγώ είμαι υποχρεωμένη δίκην αβρότητας να του πω ότι «ναι, ξέρετε, είναι ευφυής ο συλλογισμός σας αλλά καλύτερα να ακολουθήσουμε τη δική μου γραμμή επειδή εγώ λόγω εμπειρίας κατέχω λίγα πράγματα παραπάνω» ενώ στην ουσία εννοώ «είσαι παντελώς ηλίθιος και αυτό που σκέφτηκες ένα τρίχρονο θα το σκεφτόταν καλύτερα». Ή όταν ακόμα έρχεται κάποια και μου λέει ότι θέλει να βγει στη σύνταξη, το πρώτο πράγμα που της λέω είναι «μα γιατί αφού είστε τόσο νέα και όμορφη?» ενώ στην πραγματικότητα εννοώ «είσαι γριά και μπάζο και απορώ πως δουλεύεις ακόμα..». Και στις δύο περιπτώσεις τα οφέλη από την πρόταξη της θετικής κριτικής είναι προφανή. Και οι πελάτες είναι ευχαριστημένοι και εγώ κάνω τη δουλειά μου.
Θα μπορούσα να παραθέσω άπειρα παραδείγματα, τα οποία έχω αντλήσει απ΄ την πλούσια παρακαταθήκη της ανθρώπινης ευήθειας αλλά δε θέλω να κουράσω άλλο. Άλλωστε το νόημα το πιάσατε ήδη. Ο λόγος έχει τεράστια δύναμη μέσα του. Και κατά τη γνώμη μου εδώ βρίσκεται η ουσία της δημιουργικής ευφυΐας του ανθρώπου. Οι σωστές λέξεις είναι το όχημα για την κατάκτηση του κόσμου! Γιατί όλοι μας, όσο σόλιντ προσωπικότητα και αν έχουμε, κάποια στιγμή θα πέσουμε στην παγίδα των λέξεων.
Και στο σημείο αυτό θέλω να σας θυμίσω λίγο το προηγούμενο άρθρο μου (βλ Φασισμός και Καπιταλισμός). Οι χαρισματικοί φασίστες ηγέτες γοήτευσαν τα πλήθη και σε κάποιες περιπτώσεις τα παρέσυραν σε ολέθρια μονοπάτια χρησιμοποιώντας τα τεχνάσματα του λόγου. Διότι, απ΄ ότι φαίνεται είναι πραγματικά δύσκολο να μην πιστέψεις κάποιον που σου λέει ότι είσαι όμορφος, έξυπνος, δοξασμένος κ.α. και ότι εν πάση περιπτώσει αξίζεις κάτι καλύτερο από αυτό που έχεις ήδη. Ιδού λοιπόν το μυστικό : αν θες να κάνεις κάποιον «πουτανάκι» σου, πες του ότι είναι ο καλύτερος!!
Παρατήρησα λοιπόν ότι οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν με αξιοθαύμαστη ευκολία οποιοδήποτε θετικό σχόλιο τους πεις για την εμφάνιση, εξυπνάδα, ομορφιά, υποτιθέμενη νεότητα, καλλιέργεια, πνεύμα κλπ ενώ από την άλλη δείχνουν αφάνταστα επιφυλακτικοί και ίσως και εχθρικοί απέναντι σε ένα αρνητικό σχόλιο αφορόν στους παραπάνω και άλλους ενδεχομένως τομείς.
Για τις ανάγκες του παρόντος θα ήθελα να αποσυνδέσουμε το βαθμό αποδοχής ενός σχολίου από την αλήθεια του περιέχοντος στο σχόλιο ισχυρισμό. Για παράδειγμα όταν κάποιος μου λέει ότι είμαι ηλίθια, δε με απασχολεί εν προκειμένω αν αυτή η πληροφορία είναι αληθής ή όχι αλλά αν εγώ θα τον πιστέψω ή όχι. Και τούτο διότι η «αλήθεια» είναι έτσι κι αλλιώς υποκειμενική κι επιπλέον σπουδαίο ρόλο παίζει και η αξιοπιστία του φέροντος την πληροφορία, αυτού δηλαδή που σχολιάζει.
Θα εμμείνουμε λοιπόν στην αντίδραση αυτού που δέχεται την πληροφορία, η οποία, κατά την άποψή μου, έχει την ακόλουθη φορά :
Α) θετικό σχόλιο – αποδοχή, θεώρηση του σχολίου ως αληθούς
Β) αρνητικό σχόλιο – μη αποδοχή, θεώρηση του σχολίου ως ψευδούς.
Τι συμβαίνει όμως και τείνουμε όλοι να πιστεύουμε τη θετική κριτική που μας κάνουν? Είναι άραγε κάποια αυθόρμητη και αυτόματη αντίδραση του οργανισμού μας, υπαγορευμένη από εντολές εγγεγραμμένες στα γονίδιά μας? Γιατί όταν λες σε κάποιον ότι είναι ωραίος, αρχίζει και κορδώνεται ενώ όταν του λες ότι είναι μαλάκας ούτε που του πάει απ το μυαλό ότι κάτι τέτοιο μπορεί και να ισχύει?
Θεωρώντας τα παραπάνω ως αξιωματικά αληθή, είναι προφανές ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το λόγο ως όπλο προς εξυπηρέτηση των σκοπών μας. Προς επίρρωση των ισχυρισμών μου έχω πολλά παραδείγματα να παραθέσω από την εργασιακή μου εμπειρία. Συγκεκριμένα, όταν έρχεται κάποιος πελάτης, ιδιαίτερα αν ανήκει στην κατηγορία των εξυπνάκηδων που επειδή έχουν διαβάσει κάποιο νομικό κείμενο σε μια εφημερίδα, νομίζουν πως έχουν γίνει και δικηγόροι, και μου λέει ότι έχω σκεφτεί το «τάδε» για την υπόθεσή μου, εγώ είμαι υποχρεωμένη δίκην αβρότητας να του πω ότι «ναι, ξέρετε, είναι ευφυής ο συλλογισμός σας αλλά καλύτερα να ακολουθήσουμε τη δική μου γραμμή επειδή εγώ λόγω εμπειρίας κατέχω λίγα πράγματα παραπάνω» ενώ στην ουσία εννοώ «είσαι παντελώς ηλίθιος και αυτό που σκέφτηκες ένα τρίχρονο θα το σκεφτόταν καλύτερα». Ή όταν ακόμα έρχεται κάποια και μου λέει ότι θέλει να βγει στη σύνταξη, το πρώτο πράγμα που της λέω είναι «μα γιατί αφού είστε τόσο νέα και όμορφη?» ενώ στην πραγματικότητα εννοώ «είσαι γριά και μπάζο και απορώ πως δουλεύεις ακόμα..». Και στις δύο περιπτώσεις τα οφέλη από την πρόταξη της θετικής κριτικής είναι προφανή. Και οι πελάτες είναι ευχαριστημένοι και εγώ κάνω τη δουλειά μου.
Θα μπορούσα να παραθέσω άπειρα παραδείγματα, τα οποία έχω αντλήσει απ΄ την πλούσια παρακαταθήκη της ανθρώπινης ευήθειας αλλά δε θέλω να κουράσω άλλο. Άλλωστε το νόημα το πιάσατε ήδη. Ο λόγος έχει τεράστια δύναμη μέσα του. Και κατά τη γνώμη μου εδώ βρίσκεται η ουσία της δημιουργικής ευφυΐας του ανθρώπου. Οι σωστές λέξεις είναι το όχημα για την κατάκτηση του κόσμου! Γιατί όλοι μας, όσο σόλιντ προσωπικότητα και αν έχουμε, κάποια στιγμή θα πέσουμε στην παγίδα των λέξεων.
Και στο σημείο αυτό θέλω να σας θυμίσω λίγο το προηγούμενο άρθρο μου (βλ Φασισμός και Καπιταλισμός). Οι χαρισματικοί φασίστες ηγέτες γοήτευσαν τα πλήθη και σε κάποιες περιπτώσεις τα παρέσυραν σε ολέθρια μονοπάτια χρησιμοποιώντας τα τεχνάσματα του λόγου. Διότι, απ΄ ότι φαίνεται είναι πραγματικά δύσκολο να μην πιστέψεις κάποιον που σου λέει ότι είσαι όμορφος, έξυπνος, δοξασμένος κ.α. και ότι εν πάση περιπτώσει αξίζεις κάτι καλύτερο από αυτό που έχεις ήδη. Ιδού λοιπόν το μυστικό : αν θες να κάνεις κάποιον «πουτανάκι» σου, πες του ότι είναι ο καλύτερος!!
