Ποιος είμαι και πού πάω?

Είμαι σίγουρη ότι έχετε πολλές φορές σκεφτεί για την «αποστολή» του ανθρώπου στο σύμπαν, για την αναγκαιότητα ή μη της ύπαρξης του και άλλα τέτοια βαθυστόχαστα υπαρξιακά ερωτήματα. Ωστόσο οι άνθρωποι πάνω στη γη είναι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους, πράγμα που μας οδηγεί αυτόματα στο συμπέρασμα ότι αναπόφευκτα είναι και διαφορετική η «αποστολή» τους, όποια και αν είναι αυτή η τελευταία.

Σε γενικές γραμμές, όπως αναφέρει και ο Ντοστογιέφσκι (βλ. Έγκλημα και Τιμωρία), οι άνθρωποι διακρίνονται σε δύο κατηγορίες α) στους κοινούς και β) στους εξαιρετικούς. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν (ανήκουμε) όλοι όσοι ζουν σ αυτόν τον πλανήτη, αναπνέουν, αναπαράγονται, καταναλώνουν αφειδώλευτα τους φυσικούς πόρους, δουλεύουν στο Δημόσιο, είναι δικηγόροι, διαφημιστές, κομμώτριες κλπ. Είναι προφανές ότι σ αυτήν την κατηγορία εντάσσεται η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων. Από την άλλη, στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν όλοι εκείνοι που με τη σκέψη τους και τις ικανότητές τους οδηγούν το είδος τους ένα βήμα παραπέρα. Είναι οι επιστήμονες εκείνοι που έκαναν κορυφαίες ανακαλύψεις εξυψώνοντας τον άνθρωπο και μειώνοντας το χάσμα μεταξύ αυτού και του «δημιουργού» (όποιος και αν είναι αυτός ή αν είναι εν πάσει περιπτώσει). Είναι οι κορυφαίοι καλλιτέχνες που φιλοτέχνησαν μεγαλειώδη έργα προάγοντας τον πολιτισμό. Είναι τέλος οι άνθρωποι της σκέψης, που με το λόγο τους ενέπνευσαν συνανθρώπους τους, οδήγησαν σε επαναστάσεις, καταγράφοντας αρχές και αξίες πανανθρώπινες. Είναι με άλλα λόγια οι «μεγάλοι άντρες», αυτοί που έμειναν στην ιστορία γιατί η ιστορία είναι ένα κράμα από μεγαλείο, σοφία, τέχνη και πολιτισμό.

Φυσικά στην παραπάνω κατηγοριοποίηση υπάρχουν κλιμακώσεις. Π.χ. μεταξύ των κοινών, σίγουρα υπάρχουν πολλοί που είναι πιο κοινοί απ τους άλλους. Είμαι σίγουρη ότι όλοι ξέρετε σε ποιους αναφέρομαι. Ένα απλό παράδειγμα που αντλώ από την άπειρη δεξαμενή της ηλιθιότητας είναι οι ρατσιστές , οι οποίοι όχι μόνο δε συνεισφέρουν σε τίποτα με την ασήμαντη ύπαρξή τους αλλά βάλλουν και κατά συνανθρώπων τους επειδή τάχα οι ίδιοι είναι ιστορικά ανώτεροι! Τελικά όσο πιο φουκαράς είσαι τόσο πιο περήφανος νιώθεις για τους προγόνους σου.

Στον αντίποδα, μεταξύ των κοινών ανθρώπων υπάρχουν και εκείνοι που σκέφτονται με δικό τους μυαλό και όχι με δανεικό, που έχουν ευαισθησίες και προβληματισμούς και που προσπαθούν αν όχι να «σπρώξουν» το είδος σε μια βαθμίδα ποιοτικά ανώτερη αλλά τουλάχιστον να μην το επιβαρύνουν.

Αφού λοιπόν καταγράψαμε ακροθιγώς τα διακριτικά γνωρίσματα των ανθρώπων στις δύο αυτές κατηγορίες, ας επικεντρωθούμε στη δεύτερη κατηγορία, αυτή στην οποία ανήκουν οι άνθρωποι-πρότυπα. Γιατί πραγματικά ποιος θέλει να ασχοληθεί με ένα πλήθος από άχρηστους τύπους, που ο ένας είναι ίδιος με τον άλλο?

Νομίζω ότι οι «μεγάλοι» άνθρωποι έχουν μέσα τους μια τραγικότητα, η οποία καθορίζει ολόκληρη την ύπαρξη τους. Και ενδεχομένως να έγιναν τελικά μεγάλοι μέσα από τα μονοπάτια μιας νοσηρής κατάστασης. Ίσως το ανθρώπινο μεγαλείο να μην είναι παρά μια αρρώστια. Πάρτε για παράδειγμα το Λένιν, τον άνθρωπο που άλλαξε τον ρου της ιστορίας και οδήγησε μάζες ανθρώπων στην επανάσταση. Έχει υποστηριχτεί ότι η εκτέλεση του αδερφού του από τον τσάρο ήταν το καθοριστικό γεγονός, το αόρατο χέρι που τον μεταμόρφωσε σε ηγέτη. Έπειτα πάρτε τον Κουρτ Γκέντελ , κορυφαίο μαθηματικό και θεμελιωτή της λογικής, ο οποίος πέθανε σε ψυχιατρείο από χρόνια σχιζοφρένεια, που τον συντρόφευε κατά τα φαινόμενα σε όλη του τη ζωή. Δεν είναι απίστευτο αυτό το μπλέξιμο λογικής και τρέλλας ? Ακόμα δείτε τον Βαν γκογκ , τον αγαπημένο μου, ο οποιος αυτοκτόνησε, αφού πρώτα έκοψε το αυτί του (κάπου διάβασα ότι το αυτί του ίσως το έκοψε ο Γκογκέν σε κρίση ερωτικής αντιζηλίας), υποφέροντας από μελαγχολία και παράνοια. Τελικά ίσως οι κορυφαίοι άνθρωποι να είναι κορυφαίοι κυρίως ως προς τον παραλογισμό τους.

Μετά τη σύντομη παράθεση των σκέψεών μου σχετικά με τους μικρούς και τους μεγάλους ανθρώπους, το ερώτημα που θέτω δεν είναι φυσικά σε ποια κατηγορία ανήκετε (είναι δεδομένο για όσους τουλάχιστον διαβάζουν αυτό το μπλογκ) αλλά σε ποια κατηγορία θα θέλατε τελικά να ανήκετε ...