Συχνοτατα (κυριως οταν τα πρωινα τιτιβισματα μου θυμιζουν οτι πρεπει να ξαπλωσω) φερνω στο μυαλο μου ερωτηματα που παντα με απασχολουσαν αλλά ποτέ δεν πηραν μια τελεσιδικη απαντηση. Μερικες φορες τα σκεφτομαι σε βαθος, ενω αλλες τα χαιδευω φευγαλεα και επιφανειακα. Αυτη η φορα ειναι απο τις αλλες και οχι απο τις μερικες, συνεπως θα ασχοληθω σχεδον επιγραμματικα με καποιες απο τις πτυχες του επομενου ερωτηματος.
Καπιταλισμος ή κομμουνισμος? Ποιο συστημα ειναι καλυτερο?
Οπως λεω παντα στους imaginary μαθητες μου : δες καλα την ερωτηση πριν αρχισεις να σκεφτεσαι την απαντηση. Και θα ακολουθησω τη συμβουλη μου.
Τι σημαινει καλυτερο? Πρεπει να ορισουμε ενα πιο συγκεκριμενο objective. Αν ο στοχος ειναι τα αγαθα τοτε ευκολα προκυπτει οτι ο καπιταλισμος υπερτερει. Σημερα εφαγα μια γαματη σοκολατιτσα, με ενσωματωμενο καραμελωμενο ξεροψημενο ρυζι και σταφιδες πνιγμενες στο ρουμι, ενω ακουγα βαν αλεν σε high tech mp3/video player - ραδιοφωνο - voice recorder - κλπ καθως πηγαινα να μαθω καποειρα. Θα τα ειχα ολα αυτα αν δεν ημουν μερος μια καπιταλιστικης κοινωνιας?
Μαλλον οχι.
Η πορεια της σκεψης ειναι απλη: Ο καπιταλισμος δινει κινητρο στους ανθρωπους και αυτοι παραγουν.
Απο την αλλη ομως, αν καποιος ψαχνει ενα πολιτικο συστημα που στοχευει στην κοινωνικη δικαιοσυνη, την αλλυλεγγυη ή την ταξικη ισοτητα, τοτε ο καπιταλισμος αποτυγχανει παταγωδως, και θα πρεπει να διαλεξουμε την κουρτινα βητα.
Η πορεια της σκεψης ειναι παλι απλη: Ο καπιταλισμος βασιζεται στην ανταγωνιστικοτητα. Για να επιβληθεις, πρεπει να εκμεταλλευτεις τους γυρω σου και να ευχεσαι να καταστραφουν οι ανταγωνιστες σου. Οποιος δειχνει να επιτυγχανει ειναι εν δυναμει εχθρος σου και πρεπει να εμποδιστει. Η ανταμοιβη που σου υποσχεται ο καπιταλισμος, θα ειναι οχι μονο η αφθονια αγαθων, αλλα και η εξουσια, η ασυλια (με λιγο λαδακι στους δικαστες ή στους τροχονομους κλπ), και διάφορα άλλα προνομια που μονο μισος και φθονο προκαλουν σε οσους δεν τα αποκτησαν. Δε θελει πολυ μυαλο για να καταλαβει κανεις πως ολα τα παραπανω ξυπνανε, ή μαλλον δημιουργουν τα πλεον καταπτυστα ανθρωπινα ενστικτα. Αντιθετα η θεωρια του κομμουνισμου δειχνει και να βασιζεται στις ευγενεις ανθρωπινες πτυχες, και να τις καλλιεργει.
Ας παμε ομως ενα βημα πιο περα...σε κατι ουσιαστικοτερο, με κινδυνο να καταπατησουμε τα χωραφια της φιλοσοφιας. Ποιο απο τα δυο συστηματα διακυβερνησης ειναι το καλυτερο, οταν σα στοχο θετουμε την ευτυχια?
Η απαντηση ειναι φυσικα "δεν ξερω" (αλλωστε θα χρειαζομουν τρια κιλα μελανι μονο και μονο για να ορισω το τι ειναι 'ευτυχια') . Βλεπω γυρω μου αρκετους ευτυχισμενους ανθρωπους αλλά δεν ξερω αν θα ηταν πιο ευτυχεις αν ζουσαν σε διαφορετικο καθεστως. Ουτε αν θα ηταν περισσοτεροι. Παντως μειωνονται χρονο με το χρονο. Αυτο βεβαια δεν το χρεωνω στον καπιταλισμο ή για να ειμαι ειλικρινης, του το χρεωνω, αλλά οχι εξολοκληρου.
Εγω παντως θεωρω τον εαυτο μου και θαυμαστη του καπιταλισμου, και επικριτη του, με τη δευτερη ιδιοτητα πιο εντονη. Το περιεργο ειναι οτι οταν ημουν (ακομα) πιο νεος, ημουν πιο ένθερμος πολέμιός του απο οτι ειμαι τωρα, χωρις τωρα να ειμαι πιο ευτυχης απο οτι ημουν τοτε.
Για να κάνεις μία σύγκριση χρειάζεσαι όντως ένα κριτήριο, και θέλει προσοχή για να βρείς ένα καλό τέτοιο: π.χ. αν το κριτήριο είναι η ισότητα, τότε έπεται ότι σφάζοντας όλους τους πλούσιους (ή όλους τους φτωχούς for that matter) βελτιώνεις τον κόσμο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚάτι άλλο που χρειάζεσαι για να κάνεις μία σύγκριση, είναι να αποφασίσεις τί ακριβώς θα συγκρίνεις. Εν προκειμένω, μπορείς να συγκρίνεις μία φαντασίωση για το πως θα ήθελες να λειτουργήσει ένα σύστημα, με την πραγματικότητα του πώς λειτουργεί ένα άλλο. Ή μπορείς να συγκρίνεις πραγματικότητα με πραγματικότητα, ή φαντασίωση με φαντασίωση, ή την πραγματικότητα ενός συστήματος με μία τεκμηριωμένη πρόβλεψη του πώς περιμένεις να λειτουργήσει ένα άλλο, ή μία φαντασίωση με μία αντί-φαντασίωση, έναν εφιάλτη -ανεξάρτητο από την πραγματικότητα- που πλάθεις στον μυαλό σου για το πώς λειτουργεί ένα σύστημα, κλπ. Οι συνδυασμοί είναι πολλοί. Τελικά, λοιπόν, τί θα συγκρίνεις;
Hint: Πολλές φορές είναι βολικό να αποφασίζουμε ποιό θέλουμε να είναι το αποτέλεσμα της σύγκρισης, και μετά να διαλέγουμε το τί θα συγκρίνουμε και με ποιό κριτήριο, ώστε να προκύψει αυτό που θέλουμε... :-)
Τεράστιο ζήτημα που χωρίς επιστημονική βιβλιογραφία δεν μπορεί να προσεγγιθεί( να τονίσω το επιστημονική; )
ΑπάντησηΔιαγραφήΚάτι που δεν έχεις συμπεριλάβει στην ανάλυση σου είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Ο άνθρωπος μπορεί να πάρει το καλύτερο σύστημα και να το κάνει χειρότερο - και το αντίθετο. Άρα η ουσία του θέματος είναι όχι ποιες ποιότητες θα έχει ένα σύστημα αλλά ποιος θα είναι αυτός που θα λειτουργήσει μέσα σε αυτό το σύστημα. Διότι αυτός που θα ζήσei σε αυτό θα το αλλοιώσει βάση των δυνάμεων του.
Μου ήρθε στο μυαλό όταν έγραφα τα παραπάνω αυτό το video :
http://dai.ly/duk1FW
[Ο καπιταλισμός δεν έχει να κάνει μόνο με παραγωγή αγαθών αλλά και με παραγωγή γνώσης.]
Αγαπητε Paraskeva Va.Εκτιμω ιδιαιτερως τα σχολια σου και σε ευχαριστω που μπηκες στον κοπο να εκφραστεις σε αυτο το ταπεινο βημα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατευθειαν στο ψητο. Το παραδειγμα σου για την ισοτητα μου μοιαζει στρεβλο. Πολλες φορες η λυση ενος προβληματος προκαλει περισσοτερα προβληματα, αρα δε βελτιωνει απολυτως τιποτα. Αν ποναει το χερι μου, μπορω να το κοψω με ενα ανωδυνο χειρουργειο σταματωντας το ετσι απο το να ποναει. Το γεγονος οτι απορριπτω τη λυση του ακρωτιριασμου, δε σημαινει οτι το προβλημα δεν υπαρχει.
Εχω τη γνωμη λοιπον, οτι ενα πολιτικο συστημα θα πρεπει να επιδιωκει να αμβλυνει την ανισοτητα (στην περιουσια και οχι μονο). Και θα εξακολουθησω να εχω αυτη τη γνωμη τουλαχιστον για οσο ειμαι φτωχος.
Οσον αφορα το δευτερο σκελος των (καλοδεχουμενων) παρατηρησεων σου:
Οντως... δεν εχω hands on experience στο "αλλο" συστημα. Ουτε τεκμηριωμενες προβλεψεις εχω - αυτες υπαρχουν μονο στα πειραματα φυσικης. Πορευομαι με τα λιγα που διαθετω, και συγκρινω τις θεωριες των δυο συστηματων λαμβανοντας υποψη την προσωπικη εμπειρια απο την πραγματικοτητα που ζω. Εχω βεβαια ακουσει περιγραφες ανθρωπων που εζησαν σε περιοδο κομμουνισμου στη μητερ εεεχχχχμ στη ρωσια, αλλα τα συμπερασματα που βγαζει κανείς απο αυτες διαφερουν αναλογα με τα 'πιστευω' του ανθρωπου που διηγειται, την περιοδο που εζησε και το σκηνοθετη του ντοκιμαντερ.
Τελος, νομιζω πως διαλεξα κριτηρια πανθομολογουμενως αντικειμενικα και χωρις πολωση. Ή τουλαχιστον ετσι κρινω τα κριτηρια. Παραμενω ειλικρινης εστω κιαν διαλεξω αυτα που προκρινουν το "δικο μου" αποτελεσμα, αφου σημαινει οτι αυτα θεωρω πως εχουν μεγαλυτερη βαρυτητα.
Φιλικα, Αλκης.
Μια σύντομη αντιπαραβολή των δύο συστημάτων μπορείς να βρεις σε ένα παλιό κείμενο (του 1997 και από τότε μερικά πράγματα έχουν αλλάξει) που δείχνει ότι για τον πολίτη δεν έχει τελικά και τόση σημασία, ποιό σύστημα τον πατάει κάτω.
ΑπάντησηΔιαγραφή